سالمندی دوران حساسی از زندگی بشر است و توجه به وضعیت این گروه سنی برای ارتقاء سلامت آنان و پیشگیری از بیماری­ها ضروری به نظر می­رسد. لذا این مطالعه به منظور تعیین شیوع سندرم­های شناختی سالمندی در سالمندان شهر بیرجند انجام شد.

روش کار: این مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع مقطعی ((cross-sectionalاست، که دارای دو مرحله است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه سالمندان شهر بیرجند در سال 1397 است که به روش نمونه­گیری خوشه­ای چند مرحله­ای سهمی براساس سرخوشه­های شرکت پست بر روی حجم نمونه 1400 نفر از سالمندان بالای 60 سال شهر بیرجند و 400 نفر از سالمندان روستاهای شهرستان بیرجند انجام شد.

ابزارهای مرحله اول پژوهش شامل پرسشنامه استاندارد بررسی جامع سلامت سالمندان که روایی و پایایی آن در کشور تأیید شده است، ترازوSECA آلمان جهت اندازه­گیری وزن، فشار سنج جیوه­ای جهت اندازه­گیری فشار خون بود. ابزارهای مرحله دوم پژوهش شامل پرسشنامه های استاندارد بررسی وضعیت شناختی، سی تی اسکن و MRI خواهد بود. داده ها پس از جمع آوری در نرم افزار STATA وارد و ضمن ارائه آمار توصیفی بوسیله آزمون های کای اسکوئر و آزمون دقیق فیشر در سطح05/0= α آنالیز خواهد شد.

نتایج : وضعیت سندرم های شناختی سالمندی برای 1418 سالمند شهر بیرجند و 400 سالمند مراکز روستایی شهر بیرجند تکمیل گردید. نتایج نشان داد %91/69 نرمال %09/30 دارای مشکل شناختی بودند و این وضعیت برای 1418 سالمند شهر بیرجند نشان داد  % 3/22 از مردان و % 7/77 از زنان دارای مشکل شناختی بودند. از این تعداد % 9/62 سن بین 65 تا 75 سال داشتند و % 1/37 بزرگتر مساوی 75 سال بودند. % 3/67 متاهل، % 1/0 مجرد، % 9/31 بیوه و %4/0 درصد مطلقه بودند. همچنین بیشترین درصد افراد د ارای مشکل در میان افراد خانه دار  با % 4/76 و کمترین موارد در میان کارمندان با % 0 بود. شیوع آسیب پذیری در سالمندان مورد مطالعه 7/6% بود. این شیوع در زنان 6/23% و در مردان 4/19% درصد گزارش شد. از نظر سندرم متابولیک حدود 5/62 درصد از سالمندان داری سندرم متابولیک بودند که (4/33 درصد در مردان و 66.6٪ در زنان) بود. شیوع سندرم متابولیک در زنان به طور قابل توجهی بالاتر از مردان بود .(P <0.001) شیوع چاقی شکمی (wc)، دیابت و فشار خون بالا در افرادی که اختلال شناختی داشتند، شیوع چاقی شکمی، دیابت و فشار خون بالا در افراد دارای اختلال شناختی به ترتیب 8/61% ، 30 % ، و 5/58%  گزارش شد. همچنین نتایج نشان داد بین افسردگی و اختلال شناختی رابطه معناداری وجود دارد.

نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده لازم است اقدامات و برنامه­ریزی جهت پیشگیری و درمان این بیماری در برنامه­های دفتر سالمندان وزارت بهداشت به منظور پیشگیری و کنترل بیماری های سالمندان و در نهایت ارتقاء سلامت سالمندان صورت گیرد.