بررسی ارتباط شاخص مختلف خواب، عملکرد کلیوی و عملکرد روزمره زندگی با بروز زمین خوردن در شرکت کنندگان در مطالعه طولی سالمندان بیرجند: مطالعه طولی آینده نگر

زمین خوردن یکی از جدی ترین و شایع ترین مشکلات دوره سالمندی می باشد که می تواند منجر به عوارض متعددی شود. بستری های طولانی مدت در بیمارستان، از دست رفتن استقلال آنها، افسردگی، شکستگی های کمر و گردن فمور، آسیب های مغزی، هزینه های مادی و معنوی برای خود بیمار و خانواده، کاهش کیفیت زندگی، و حتی مرگ از جمله عوارض برشمرده شده برای زمین خوردن می باشد.(۱) حتی در صورت عدم آسیب فیزیکی بیمار، میتواند باعث کاهش اعتماد به نفس بیمار، افسردگی، کاهش فعالیت های فیزیکی و محدودیت شود(۲). زمین خوردن حتی می تواند تاثیرات مهمی بر سیستم بهداشتی-درمانی جامعه برجای بگذارد. برآورد شده است که سالانه در آمریکا ۵۰ میلیارد دلار هزینه صرف درمان و عوارض زمین خودن می شود. همچنین سالانه ۳۰۰۰۰ نفر در آمریکا بر اثر زمین خوردن فوت شده اند. مطالعات گذشته در افراد مسن نشان داده اند که سالانه یک سوم از افراد با سن بالای ۶۴ سال زمین خوردن را تجربه میکنند که ۴۰ درصد از آنها بیش از یک نوبت دچار زمین خوردن شده اند(۳). همچنین ریسک زمین خوردن با افزایش سن بیشتر می شود.
تشخیص عوامل موثر بر زمین خوردن و به کارگیری روشهای پیشگیری و مداخله ای لازم جهت کاهش زمین خوردن و یا کاهش عوارض آن میتواند مفید باشد. عوامل متعددی همانند سن بالاتر، جنس مونث، کاهش فعالیت فیزیکی، ترس از زمین خوردن، کمبود ویتامین D، سارکوپنی، آرتروز، افسردگی، دیابت، مصرف برخی داروهای خواب آور، شرایط محیطی، روشنایی کم، ناهمواری سطوح، وجود موانع برای ریسک زمین خوردن عنوان شده است. افراد مسنی که فعالیت فیزیک اندک دارند ۳۹ درصد بیشتر دچار زمین خوردن مکرر شده اند. بسیاری از علل برشمرده شده برای زمین خوردن قابل کنترل می باشند از جمله وضعیت فیزیکی بیمار و سبک زندگی(۴). سبک زندگی شامل فعالیت بدنی بیمار، کیفیت و کمیت خواب، از جمله علل بسیار مهم موثر بر ریسک زمین خوردن عنوان شده اند. خواب از طریق اثر بر تعادل و شناخت بیمار و همچنین کاهش سرعت واکنش پذیری به محرک ها بر زمین خوردن موثر باشد(۵). داروهای مصرفی جهت درمان اختلالات خواب نیز خود میتواند یکی از علل زمین خوردن باشد(۶). حدودا نیمی از افراد مسن از اختلالات خواب شکایت دارند(۷). فعالیت بدنی مناسب در افراد مسن با افزایش انعطاف پذیری، قدرت عضلانی، استحکام استخوانی و تعادل میتواند از زمین خوردن و عوارض آن جلوگیری کند(۸). لازم به ذکر است که فعالیت بدنی شدید ممکن است باعث افزایش ریسک زمین خوردن شود(۹). همچنین ترس از زمین خوردن و ایجاد محدودیت در فعالیت روزانه توسط خود فرد یا خانواده آن، با از دست رفتن استقلال فعالیت روزانه و کاهش قدرت عضلانی و استحکام استخوانی، میتواند باعث تکرر بیشتر حوادث زمین خوردن با شدت بیشتر شود(۱, ۲). نارسایی کلیوی از جمله علل برشمرده شده برای افزایش بروز زمین خوردن در افراد مسن می باشد(۳). در بیماران کلیوی ریسک سارکوپنی، اختلال شناحتی، سو تغذیه، ضعف اسکلتی عضلانی، دیابت و فشار خون بیشتر دیده میشود که همه این عوامل میتواند بر احتمال بروز زمین خوردن و عوارض متعاقب آن تاثیر به سزایی داشته باشد.(۴)نیاز به همودیالیز میتواند باعث محدودیت حرکتی بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی و افزایش ریسک زمین خوردن شود.(۵)
با در نظر گرفتن روند رو به رشد افزایش جمعیت افراد مسن در کشور ایران، و اثر مخرب زمین خوردن بر سلامتی این مطالعه جهت بررسی ارتباط بین سبک زندگی و ریسک زمین خوردن طراحی و انجام شد. بیشتر مطالعات قبلی بصورت مقطعی و گذشته نگر بوده اند. مطالعات اندکی بصورت طولی آینده نگر در زمینه بررسی سبک زندگی، شامل فعالیت بدنی، میزان و کیفیت خواب، مصرف سیگار، قلیان و الکل و اثر آنها بر زمین خوردن و عوارض آن انجام شده است. در این مطالعه بر آن بوده ایم که در یک مطالعه طولی آینده نگر در جمعیت افراد مسن ساکن بیرجند و حومه، اثر سبک زندگی، شامل فعالیت بدنی، میزان و کیفیت خواب و خواب بعدازظهر، مصرف سیگار، قلیان و الکل در ابتدای مطالعه با میزان بروز زمین خوردن و مرگ و میر بعد از ۳-۴ سال را مورد بررسی قرار دهیم. شناخت دقیق عوامل موثر بر زمین خوردن بخصوص سبک زندگی میتواند به کارگزاران سلامت در انجام مداخلات جهت کاهش زمین خوردن و عوارض آن کمک شایانی کند.