کتاب استاندارد خدمات کتابخانه عمومی برای سالمندان

به گزارش مرکز تحقیقات سلامت سالمندان پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، از سال ۱۳۹۷ که تدوین استاندارد «خدمات کتابخانه‌های عمومی برای کودکان و نوجوانان» آغاز شد، ایده تدوین استاندارد خدمات کتابخانه‌های عمومی برای سالمندان نیز شکل گرفت، در سال ۱۳۹۸ مطالعات اولیه انجام شد، متن‌ها و مستندات مرور شد و در پاییز همان سال پیش‌نویس استاندارد بر مبنای رهنمودهای بین‌المللی و اسناد بالادستی تدوین شد.

این پیش‌نویس توسط افراد مختلف بارها بررسی و ارتقا داده شد. در نهایت پس از اصلاحات چندباره، آبان ۱۳۹۹ متن برای عرضه به کمیسیون فنی (مرکب از نمایندگان سازمان‌های مسئول و دست‌اندرکار در موضوع سالمندی) عرضه شد. در نهایت، متن بازبینی بر مبنای نظرات اعضای محترم کارگروه، طی دو جلسه کمیسیون فنی در آذر ۱۳۹۹ مرور و مصوب شد.

این استاندارد دارای چند ویژگی مهم است؛ از جمله ویژگی‌های این استاندارد یکپارچگی با اسناد فرادستی (ملی) و بهره‌گیری از خرد جمعی است. به منظور حفظ یکپارچگی و تناسب این سند، در راستای قوانین و اسناد فرادستی، مراجع، شناسایی، گردآوری و بررسی شد و در موارد مقتضی مورد ارجاع قرار گرفت.

ویژگی دیگر آن است که در تدوین سند از نقطه نظرات کارشناسی و ارزشمند اشخاص حقیقی و حقوقی صاحب‌نظر و دست‌اندرکاران بهره‌گیری شده است. طی مکاتبه با سازمان‌های مرتبط، نمایندگان معرفی‌شده، در قالب کمیسیون فنی استاندارد همکاری داشتند.

مطالعه و بررسی جامع‌نگرانه به منابع مرتبطی که در حوزه کتابخانه‌های عمومی در سطح بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد از جمله ویژگی‌های دیگر این استاندارد است. این منابع، موجب یکپارچگی و همگام بودن با منابع مهم روزآمد در این حوزه می‌شود. دیگر ویژگی این منبع، هماهنگی با دیگر استانداردهای تدوین‌شده نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و همخوان با الگوی خدمت‌محور است.

در تدوین این استاندارد، شروان شعاعی (مرکز تحقیقات سلامت سالمندان پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران و مؤسسه کهریزک)، بهاره ابراهیمی (مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم پزشکی شیراز)، عبدالله جعفری (نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور)، اعظم خرّم (سازمان بهزیستی کشور و دبیرخانه شورای ملی سالمندان)، حمید رحمتی (اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان زنجان)، حسن رضایی پندری (مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد)، ، اکبر عزیزی (پژوهشکده سالمندی دانشگاه علوم پزشکی تبریز)، محمدرضا فرجی (اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان قزوین)، ریحانه کریمی (فرهنگسرای سالمندان (امید))، داود ملکی (بنیاد فرهنگ سالمندی)، عاطفه نوری‌زاده (صندوق بازنشستگی کشوری)، ابوذر وهاب‌زاده (کمیته امداد امام خمینی)، علی یاوری (سازمان فرهنگی-هنری شهرداری تهران) و ناهید بنی‌اقبال، نسرین تیموری، غلام‌رضا عمرانی، اسماعیل وزیری و عبدالمحمود رضوانی، در قالب کمیسیون فنی استاندارد همکاری کردند.

با حرکت به نسبت سریع کشور به سمت سالمندی جمعیت، توجه به این مهم در دستور کار وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های قانون‌گذاری کشور قرار گرفته است. از جمله در سند چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴، نقشه تحول نظام سلامت در افق ۱۴۰۴، سند دستاوردها، چالش‌ها و افق پیش روی نظام سلامت بر موضوع سالمندی و همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های اجرایی کشور در این زمینه تأکید شده است. در این اسناد به طور کلی، و در سند جامع سالمندی به طور اخص، مأموریت‌هایی برای یکایک وزارتخانه‌های کشور در نظر گرفته شده است تا این موضوع به صورت فراگیر در دستور کار سازمان‌ها و نهادهای کشور قرار گیرد. کتابخانه‌های عمومی به‌عنوان بخشی از ارکان خدمات عمومی جامعه باید با ارائه خدمات و برنامه‌های متناسب سالمندان در حمایت از این قشر سهیم شوند. بر این اساس نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به عنوان یکی از سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات اجتماعی - فرهنگی، نگاه ویژه به مبحث سالمندی را به عنوان یکی از خطوط سیاستی در پیش گرفت.